Korozyon, metallerin çevresel etkenlerle kimyasal ya da elektrokimyasal reaksiyonlar sonucu bozulmasıdır. Bu süreç, özellikle sanayi ve inşaat sektörlerinde büyük ekonomik kayıplara yol açar. Korozyon, paslanma olarak da bilinir ancak her korozyon paslanma değildir. Farklı metal türleri ve çevresel koşullara göre çeşitli korozyon türleri gelişebilir.
Korozyon Nasıl Oluşur?
Korozyonun oluşumunda temel etken, metalin çevresiyle etkileşime girmesidir. Oksijen, su, asitler ve tuzlar bu süreci hızlandıran başlıca faktörlerdir. Özellikle elektrokimyasal reaksiyonlar, korozyonun temel mekanizmasını oluşturur. Bu reaksiyonlarda anot ve katot bölgeleri oluşur, elektron akışıyla birlikte metal yüzeyinde bozulmalar meydana gelir.
Korozyon Türleri Nelerdir?
Korozyonun birçok türü vardır ve bu türler, oluşum mekanizmasına, çevresel koşullara ve malzeme türüne göre farklılık gösterir:
- Atmosferik Korozyon: Havadaki nem ve kirleticilerle temas sonucu oluşur.
- Galvanik Korozyon: Farklı iki metalin elektrolit ortamında bir araya gelmesiyle ortaya çıkar.
- Çukurcuk (Pitting) Korozyonu: Metal yüzeyinde küçük ama derin oyuklar oluşturur.
- Aralık Korozyonu: İki yüzeyin arasına sıkışan nemli hava veya sıvının etkisiyle gelişir.
- Gerilim Korozyonu: Metalin iç yapısındaki gerilimle birleşen çevresel etkenler sonucu oluşur.
- Toprak Korozyonu: Gömülü metal yapıların toprak içindeki iyonlarla reaksiyonu sonucu gelişir.
- Deniz Suyu Korozyonu: Tuzlu suyun yüksek iletkenliği nedeniyle hızla gelişen bir korozyon türüdür.
Pas ile Korozyon Arasındaki Fark Nedir?
Her paslanma bir korozyon örneği olsa da, her korozyon paslanma değildir. Pas, özellikle demir ve çelik gibi metalleri etkileyen ve kahverengi, gevşek yapılı bir ürünle sonuçlanan bir tür korozyondur. Öte yandan korozyon, tüm metallerde gözlenebilen çok daha geniş kapsamlı bir bozulma sürecidir.
Korozyonun Zararları Nelerdir?
Korozyon, bireysel kullanıcılar için estetik sorunlara yol açarken, endüstriyel ölçekte daha ciddi zararlara neden olur:
- Makine ve ekipman ömrünü kısaltır.
- Yapısal zayıflamalara yol açar.
- Elektrik iletim hatlarında enerji kayıplarına neden olur.
- Çevresel kirliliği artırır.
- Bakım ve yenileme maliyetlerini yükseltir.
Korozyon Nasıl Önlenir?
Korozyonu tamamen engellemek her zaman mümkün değildir; ancak çeşitli yöntemlerle kontrol altına alınabilir veya yavaşlatılabilir:
- Kaplama Uygulamaları: Boya, çinko kaplama, nikel kaplama gibi yüzey kaplamaları metalin çevreyle temasını keser.
- Pasivasyon: Metalin yüzeyinde pasif bir tabaka oluşturularak korozyona karşı direnç sağlanır.
- Katodik Koruma: Metalin anot olarak çalışması engellenerek korozyon durdurulur.
- Malzeme Seçimi: Korozyona dayanıklı alaşımlar (örneğin paslanmaz çelik) kullanılarak risk azaltılır.
- Tasarım Optimizasyonu: Su birikintisi oluşmasını önleyecek tasarımlar tercih edilmelidir.
Korozyon Testi Nasıl Yapılır?
Korozyon testi, malzemenin dayanıklılığını ölçmek ve ömrünü belirlemek için gerçekleştirilir. En yaygın test yöntemleri:
- Tuz Püskürtme Testi (Salt Spray): Kaplamaların korozyon direncini ölçer.
- Nem ve Sıcaklık Testleri: Ortam koşullarına karşı tepkileri inceler.
- Elektrokimyasal Testler: Anot-katot davranışları analiz edilir.
Endüstride Korozyonun Etkileri
Endüstride korozyon, sadece ekonomik kayıplara değil, aynı zamanda güvenlik risklerine de yol açabilir. Rafineri, kimya tesisleri, denizcilik, enerji ve ulaşım sektörleri korozyondan doğrudan etkilenir. Bu nedenle korozyon koruma uygulamaları, projelerin planlama aşamasından itibaren dikkate alınmalıdır.
Korozyon Koruma Yöntemleri
Korozyonla mücadelede kullanılan yöntemler şunlardır:
- Yüzey Kaplama: Metalin çevreyle temasını keser. Epoksi, poliüretan gibi koruyucu boyalar tercih edilir.
- Anodik ve Katodik Koruma: Elektriksel akım kullanılarak korozyon durdurulur.
- Kimyasal Engelleyiciler: Koruyucu kimyasallar suya veya ortama eklenerek reaksiyonlar yavaşlatılır.
- Doğru Metal Seçimi: Projeye uygun alaşımlar kullanılarak korozyon riski en aza indirilir.
Korozyon ile İlgili Standartlar
Korozyon testleri ve önleme yöntemleri, uluslararası standartlarla belirlenmiştir. Bunlardan bazıları:
- ISO 9227: Tuz püskürtme testlerine ilişkin standart.
- ASTM G1: Metal numunelerde korozyon ölçümü için yüzey hazırlığı standartları.
- ISO 12944: Endüstriyel yüzey kaplama uygulamaları için rehberlik eder.
